Steeds meer kinderen in Nederland ontwikkelen zich motorisch minder goed. Zowel de grove motoriek als de fijne motoriek. Er zijn mogelijk verschillende oorzaken voor deze achteruitgang in ontwikkeling. Deels zal het te maken hebben met minder (buiten)spelen en meer schermtijd. Daarnaast heeft ook Corona en het minder school (schrijf- en bewegingsonderwijs) en minder sport zeker ook invloed op hoe het nu gaat. Gelukkig kun je als ouder gemakkelijk de motorische ontwikkeling stimuleren. Tijd voor een blog met informatie en tips over wat je als ouder kunt doen!
Fasen van motorische ontwikkeling
Volgens Mesker zijn er 4 fasen van motorische ontwikkeling:
- Slurffase: 0 – 3 jaar
- Symmetrische fase: 3 – 6 jaar
- Lateralisatiefase: 6 – 8 jaar (voorkeurshand)
- Dominantiefase: 8 – 12 jaar
Kinderen moeten ontwikkelingsfasen volledig doorlopen om goed tot leren te komen. De motorische ontwikkeling verloopt van grof naar fijn. Een kind kan dus pas goed leren schrijven als het voldoende bewegingservaring heeft opgedaan in de voorgaande fasen.
De bewegingen van een baby komen tot stand door middel van reflexen. Bepaalde reflexen zijn al direct na de geboorte aanwezig en andere reflexen ontstaan later. Denk bijvoorbeeld aan de zuigreflex en grijpreflex. Al snel worden de bewegingen steeds doelbewuster. De slurffase is aangebroken.
Slurffase:
Dat je kind in de slurffase zit kun je zien doordat de ene helft van het lichaam zich samen trekt, terwijl de andere helft zich strekt. De ene helft van het lichaam maakt een tegenovergestelde beweging t.o.v. de andere helft.
Het niet goed doorlopen van de slurffase kan later leiden tot:
- Problemen met evenwicht
- Onvoldoende grove motoriek
- Hyperactiviteit en verminderde concentratie
- Onhandigheid
- Slechte oog-handcoördinatie
- leermoeilijkheden
- Slechte coördinatie (links en rechts)
Tips:
Activiteiten die je kunt doen om deze fase goed te doorlopen:
- Tijgeren over de grond
- Kruipen door een kruiptunnel
- Bewegen als een slang
- Bewegen op muziek voor peuters (er staan veel leuke voorbeelden op Youtube)
Symmetrische fase
Je ziet dat je kind in de symmetrische ontwikkelingsfase is aangekomen wanneer de ene helft van het lichaam dezelfde beweging maakt als de andere helft. Dit is de fase dat kinderen bijvoorbeeld alles met twee handen doen. Door beide handen (kanten van het lichaam) te gebruiken, ontwikkelt de samenwerking tussen beide hersenhelften zich. Het is dus van belang om nog niet te focussen op het ontwikkelen van een voorkeurshand, maar kinderen zoveel mogelijk 2 handen te laten gebruiken. Je ziet vaak dat kinderen, wanneer ze bijvoorbeeld hun naam schrijven, spiegelen. Kinderen die deze fase niet goed doorlopen lopen vaak vast wanneer zij moeten leren lezen en spellen.
Wanneer deze fase niet goed doorlopen is, kun je de volgende problemen tegenkomen wanneer kinderen wat ouder zijn:
- Slechte pengreep
- Niet mee kunnen komen met het tempo van de groep.
- Moeite met leren schrijven (pengreep), lezen en spellen.
- Problemen met concentreren.
- Faalangst.
- Slechte ruimtelijke oriëntatie
- Onaangepast gedrag (driftbuien, dwangmatig, explosief)
- Moeite met stilzitten
- Moeite met het aangeven van persoonlijke grenzen.
- Moeite met het leren van de tafels.
Tips:
Activiteiten die je kunt doen in deze fase om kinderen te helpen de fase goed te doorlopen:
- Klimmen, glijden en schommelen in de speeltuin
- Papierschippers scheuren
- Helpen met het koken en bakken (pepernoten bakken, groenten snijden)
- Kleien (met name balletjes rollen)
- Vingerverven
- Op de buik op de grond bezig zijn met strijkkralen
- Een beker vasthouden en roeren met de andere hand.
- Overgooien en vangen van een bal met 2 handen.
- Schrijfdans: schrijven en dansen op muziek met grote bewegingen met 2 handen.
- Touwtje springen
Lateralisatiefase
In deze fase wordt het mogelijk om met twee handen iets verschillends te doen. De ene hand ondersteunt de andere hand hierbij. In deze fase wordt uiteindelijk ook de voorkeurshand gekozen. Het gaat steeds beter met de ontwikkeling van de fijne motoriek.
Bewegingen worden kleiner en gerichter. Iedereen doorloopt de lateralisatiefase op zijn manier. Deze fase kan duren tot ongeveer 8,5 jaar. Ons onderwijssysteem gaat ervan uit, dat deze fase al rond de leeftijd van 6 jaar voor ieder kind voldoende ontwikkeld is. Hierdoor wordt in groep 3 al gestart met het schoolse leren. Door deze (voor een deel van de kinderen) te vroege start kunnen er o.a. leesproblemen ontstaan.
Wanneer deze fase niet goed doorlopen is, kun je de volgende problemen tegenkomen;
- Spiegelschrift en omkeringen
- Achterblijven in tempo
- Gedragsproblemen
- Verkeerde pengreep
- Slecht evenwicht
- Problemen met zwemmen en fietsen
- Moeite met klokkijken
- Zwakke oog- hand coördinatie
Tips:
Leuke activiteiten in deze fase zijn o.a.:
- De liggende 8
- Touwtje springen
- Hinkelen
- Met een lint grote figuren maken voor het lichaam
- Klapspelletjes doen zoals ‘Papegaaitje leef je nog’
- Materialen links of rechts leggen en je kind stimuleren om over de middellijn iets te pakken.
Dominantiefase
In de dominantiefase kunnen lichaamsdelen los van elkaar bewegen. Reflexen komen dan bijna niet meer voor.
Zoals je hebt kunnen lezen heeft de ontwikkeling van de motoriek van een kind invloed op alles (gedrag en leren). Het is dus ook voor het zelfvertrouwen van je kind belangrijk om hier voldoende aandacht aan te besteden. Waarschijnlijk doe je automatisch al veel van de dingen die hierboven staan beschreven. Nu kun je bepaalde activiteiten nog meer stimuleren.
